Jarenlang stond één naam in het bijzonder voor de productie van kunstmatige parels op Mallorca: Majorica. Het bedrijf uit Manacor is ooit opgericht door een Duitser. Eduard Friedrich Hugo Heusch (1865-1937), afkomstig uit Aken en behoorde tot de ondernemersfamilie Hoesch/Heusch, had in 1890 al een manier gevonden om parels kunstmatig te vervaardigen en registreerde een overeenkomstig patent. Zijn visie zou zijn geweest om parels betaalbaar te maken voor een bredere groep kopers.
Hij kwam aan het begin van de 20e eeuw naar Mallorca en opende in 1902 de eerste kunstmatige parelfabriek van het eiland in Palma. De fabriek van Casa Hugo Heusch & Co. in Manacor volgde in hetzelfde jaar en een andere productiefaciliteit in Felanitx in 1922. Het grote aantal goedkope arbeidskrachten en de nauwelijks ontwikkelde werknemersrechten zouden bepalend zijn geweest bij de keuze voor Mallorca als vestigingsplaats.
Al in 1917 opende Heusch een vestiging in New York op Fifth Avenue, die nog steeds bestaat. In 1931 had het bedrijf ongeveer 1000 werknemers op het eiland - voornamelijk vrouwen - en exporteerde het naar verschillende Europese landen. Na het uitbreken van de Spaanse Burgeroorlog in 1936 verliet Heusch het eiland en keerde terug naar zijn vaderland. Hij stierf het volgende jaar in Bad Reichenhall. Zijn zoon Eduard Camille Heusch werd zijn opvolger in de directie van het bedrijf. De bedrijfsnaam Majorica komt uit 1968. In het midden van hetzelfde decennium wijdde de stad Manacor een andere straat aan Hugo Heusch (degene waar de tennisclub is gevestigd). In 1989 werd het echter omgedoopt tot Avinguda del Parc.
In november 2020 moest het bedrijf faillissement aanvragen nadat de omzet de afgelopen maanden dramatisch was ingestort als gevolg van de coronapandemie, zo werd gezegd. De daaropvolgende biedingswedstrijd werd gewonnen door de Franse groep Majolaperla, die afgelopen mei iets meer dan twaalf miljoen euro betaalde voor het traditionele bedrijf en zich ertoe verplichtte 161 banen te behouden.
Ook al is de kunstmatige parelindustrie op Mallorca niet meer zo belangrijk als in de afgelopen decennia, ze is nog steeds alomtegenwoordig. Of het nu in de oude binnenstad van Palma is, waar toeristen hun neus ophalen voor de sprankelende uitstallingen van de juweliers, of het nu op de landweg is die rechtstreeks van Palma naar het oosten van het eiland leidt en waar verschillende verkooppunten zijn. In het hoogseizoen stoppen hier bussen vol vakantiegangers die willen kopen. Een paar kilometer verder in Manacor, de parelhoofdstad van Mallorca, strijden de meest bekende merken om klanten met meubelzaken en autodealers in de hoofdstraat. Het resultaat: een heuse laan van bovenmaatse reclameborden.
Het vroegere belang van de parelproductie is ook elders in het stadsbeeld van Manacor te raden. Aan de Via Majorica bijvoorbeeld, de straat die vernoemd is naar de belangrijkste parelfabrikant van Mallorca, ligt het voormalige fabrieksterrein. Hoewel dit al vele jaren verlaten is, staan enkele van de historische gebouwen nog steeds overeind en geven ze een glimp van hoe de parelindustrie de stad in het begin van de 20e eeuw transformeerde.
"Het is moeilijk voor te stellen wat Manacor zou zijn geworden zonder de parelindustrie", schrijft historicus Sebastià Sansó, die de geschiedenis van de industrie heeft onderzocht. "Het belang van de parelbedrijven voor de mensen van Manacor kan niet genoeg worden benadrukt." Dankzij de parelfabrieken heeft Manacor zich ontwikkeld van een puur agrarische stad tot een belangrijke industriële locatie. En dat is niet alles: ook steden in een straal van 30 kilometer kenden een merkbare bloei dankzij de parelindustrie in het begin van de 20e eeuw. Soms werkten er niet alleen duizenden mensen in de fabrieken, er was ook een leger huisvrouwen die thuis werkten, parelsnoeren rijgen en zo een eigen inkomen verdienden. Een absolute noviteit voor die tijd. "De vrouwen en kinderen van Manacor waren de eersten op het eiland die werk vonden in de opkomende industrie", schrijft Sansó.
Tegenwoordig is Estrany de eigenaar van een van de laatst overgebleven parelfabrieken in Manacor. Zijn bedrijf Madreperla, ooit opgericht door zijn vader, heeft vijf medewerkers en exporteert over de hele wereld. In 92 landen om precies te zijn.
Madreperla produceert al jaren in China, vooral vanwege de lagere lonen daar, legt Estrany uit. Toen de Chinese autoriteiten enkele jaren geleden echter zonder enige rechtvaardiging de fabriek lieten sluiten, was voor hem het moment aangebroken om na te denken over zijn eigen afkomst en de vestiging in Manacor nieuw leven in te blazen. De productiehal stond daar al 15 jaar leeg en de machine die zijn vader ontwierp voor het beschilderen van de glazen kunstparels stond stil. Inmiddels is de machine gereviseerd en is het pand volledig gerenoveerd. Vervolgens is Estrany van plan om een fotovoltaïsch systeem op het dak te installeren. Zijn klanten uit Scandinavië hechten er veel waarde aan dat de ingekochte goederen aantoonbaar worden geproduceerd met elektriciteit uit hernieuwbare energiebronnen.
De autoriteiten van Mallorca hebben de lokale parelindustrie nooit zo verdedigd als zou moeten”, zegt Estrany. Vooral oneerlijke concurrentie zorgt voor problemen voor de sector. Het kan toch niet zo zijn dat goedkoop in China gemaakte parelkettingen in souvenirwinkels worden aangeboden tegen belachelijke prijzen met een verwijzing naar een vermeende Mallorcaanse afkomst. "Ik heb hier in Playa de Palma ketens gezien tegen prijzen die de helft waren van wat ik heb betaald om ze te produceren", zegt hij. "Parels van Mallorca" is een kwaliteitskenmerk dat tot op de dag van vandaag wereldwijd wordt erkend. De vraag ernaar is ongebroken. "Alle fabrikanten op het eiland moeten bij elkaar zitten en ervoor zorgen dat het product wordt beschermd."
José Moreno is ook overtuigd van het potentieel van Mallorcaanse parels. Hij is voorzitter van de Spaanse sieradenfabrikantenvereniging SEBIME, gevestigd op het naburige eiland Menorca, en ziet een stijgende lijn in de sector. "Vooral kwaliteitssieraden die lang meegaan, doen het goed", zegt hij. Dit komt ook door het feit dat de goudprijs omhoog is geschoten. Daarom hebben veel mensen gewillig geïnvesteerd in parelsieraden van hoge kwaliteit.
Niettemin is de situatie in de juwelensector moeilijk, vooral die van de 72 bedrijven op de Balearen. Dit is niet alleen te wijten aan de pandemie, die de export heeft doen instorten zoals in veel andere sectoren. De ligging op het eiland maakt het transport ook moeilijker en de kosten zijn hoger. "Maar er is nog een andere factor", zegt Moreno. “Sieradenfabrikanten vertrouwen op persoonlijk contact met klanten. Online verkopen is moeilijk.” De meeste producenten verkochten hun goederen in grote aantallen. "1000 ringen online verkopen is moeilijk", zegt Moreno. “Dat dwingt ons om altijd net iets sneller te zijn dan de concurrentie. Altijd een iets betere service bieden, altijd up-to-date zijn.”
Jaime Estrany is het daarmee eens. Het feit dat de bedrijven niet met de tijd meegingen en de trends niet herkenden, is een van de redenen waarom in plaats van een half dozijn parelfabrikanten zoals in de jaren negentig, er vandaag de dag slechts twee op Mallorca zijn. "Mode verandert", zegt hij. "Als je er niet in meegaat, ben je weg." De klassieke parelketting is de afgelopen 20 jaar steeds minder gewild. Daarom richt Madreperla zich steeds meer op modesieraden.
Om op de hoogte te blijven, reist Estrany naar de belangrijkste sieradenbeurzen wereldwijd - naar Milaan, Parijs, Hong Kong, Miami, Las Vegas. Daar vertegenwoordigt hij bijna in zijn eentje de parelindustrie van Mallorca. Hoewel dit niet meer zo belangrijk is als enkele jaren geleden, moet het als economische factor niet worden onderschat. Want naast de vaste medewerkers heeft Madreperla ook een heel leger aan zzp’ers in dienst die vanuit huis werken en de werkstappen uitvoeren die tot op de dag van vandaag niet door machines kunnen worden gedaan. Dit omvat het rijgen en knopen van de kralen. En dus speelt de industrie die ooit het lot van een hele stad veranderde aan het begin van de 20e eeuw nog steeds een uiterst belangrijke rol voor veel mensen in het oosten van het eiland.